Ród polski skłonny i do gniewu, i do rozlewu krwi, który - jak się utrzymuje - podczas zabójstwa świętego Stanisława Biskupa krakowskiego spowodował wielką wrzawę i podburzał, i dlatego aż po dziś dzień, żadnej godności, funkcji i urzędu publicznego nie sprawował (Jan Długosz, Insignia, 26)

Opisanie herbu

W polu czerwonym strzemię złote. W czasach nowożytnych herb posiadał hełm z koroną i labrami czerwonymi z podbiciem złotym oraz klejnot - pięć piór strusich.

Zawołanie: Larysza, Łapszowa, Ławszowa, Zaroże

herb Strzemień w czasach nowożytnych.
herb Strzemień w czasach nowożytnych.

Legenda herbowa

Gdy Bolesław Chrobry król polski, ruskie prowincye wojną przyciskał, trafiło się jednemu z kawaleryi, że w samej utarczce, koń pod nim szwankowawszy, nie tylko że szyję złamał, ale też i nogę rycerzowi w strzemieniu uplątał. Przypada w tem nieprzyjaciel już jak na pewny obłów (...), kawaler(...), strzemię i z rzemieniem urwawszy, nieprzyjacielowi orężem się składa, tak silno z nim się ścinając, że go trupem położył, na konia potem wsiadłszy (...) drugi go adwersarz najeżdża tak nagle, że czasu tyle nie miał, żeby był szabli na niego dobył: przetoż strzemieniem na rzemieniu wiszącym, tak go w twarz dobrze ugodził, że mu ją nim srodze zranił, i pojmawszy go królowi swemu oddał, za co w herbie strzemię nosić, i jemu i sukcessorom jego pozwolił Bolesław Chrobry (wg Kaspra Niesieckiego)

Herbowni na ziemi bocheńskiej

Na ziemi bocheńskiej Strzemieńczycy występowali od czasów Władysława Łokietka i reprezentowani byli przez kilka rodzin

Brunowie

Przed rokiem 1330 właściciele Sobolowa i Dąbrowicy.  Władysław Łok. za zasługi Jaszka Brunowica dz. Sobolowa przenosi jego wsie i dziedziny Grajów (k. Wieliczki), Sobolów i Dąbrowicę z prawa polskiego na średzkie. Zezwala mu też założyć jedną lub więcej wsi w lasach, dąbrowach i zaroślach należących do Sobolowa. Na początku XV w. Jasiek Brun, sędzia grodzki krakowski, właścicielem Sobolowa, Proszówek i cz. Chodenic.  W latach 1446-53 Mikołaj Brun - dziedzic Chodenic, podstarości krakowski.

Buczyńscy

W XIV-XV w. właściciele Buczyny, Włostowic i Sobolowca

Burzyńscy

W XV w. przejściowo posiadali części w Nieszkowicach Małych i Grabini

Taszyccy

Pod koniec średniowiecza dzierżyli Biernaszowice (dziś nie istnieją, leżały między Siedlcem a Gierczycami) 

Wyżyccy

Należeli do wspólnoty rodowej, posługującej się nieco odmiennym herbem - Strzemieniem z gwiazdą i zawołaniem Zaroże. Najwybitniejszym przedstawicielem tego rodu był Krystyn z Wyżyc, pod koniec panowania Kazimierza Wielkiego chorąży sandomierski i krakowski. Jego synowie i wnukowie, oprócz Wyżyc, władali Mikluszowicami, Wolą Drwińską, cz. Drwini i Dziewina (XV w.) 

Ikonografia na ziemi bocheńskiej

Brak

Ciekawostki

Brunowie z Sobolowa pod koniec XIV wieku wznieśli bądź rozbudowali w swojej rodowej wsi obronną rezydencję w postaci gródka, który w 1404 r. został nazwany w dokumentach nawet zamkiem ("castrum"). Jego resztki możemy dziś znaleźć w lesie w przysiółku Sieradzka. Więcej na ten temat TUTAJ

Literatura:

  • J. Szymański, Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego, Warszawa 1993
  • J. Szymański, Herbarz rycerstwa polskiego z XVI wieku, Warszawa 2001
  • Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, hasła: Buczyna, Chodenice, Mikluszowice
  • S. Mateszew, Osadnictwo i stosunki własnościowe do końca XV w., Bochnia. Dzieje miasta i regionu, pod red. F. Kiryka i Z. Ruty, Kraków 1980