Kościół św. Szymona w Lipnicy Murowanej

Szerzący się od śmierci ojca Szymona (1482 r.) z bernardyńskiego klasztoru na Stradomiu w Krakowie kult i doznane za Jego przyczyną łaski i cuda, skłoniły wojewodę krakowskiego, a pana na Wiśniczu, księcia Stanisława Lubomirskiego, do wzniesienia  w rodzinnym mieście Szymona kościoła. Zachęcił go do budowy sam król Władysław IV, wielki czciciel Szymona z Lipnicy.


Król, życie Szymona nazwał żywotem anielskim i takimi słowami go czcił:

Gdy żył między śmiertelnymi .... anielski żywot wiódł, a gdy zeszedł ze świata ... plemię ludzkie różnemi dobrodziejstwy za współdziałaniem mocy Bożej obdarza.

płaskorzeźba z postacią św. Szymona Budowę kościoła rozpoczęto w 1636 r., w miejscu domu rodzinnego Szymona, w jego powstawaniu partycypowali też mieszczanie lipniccy. Powstała skromna świątynia z kamienia i cegły, pobłogosławiono ją w 1648 roku, a więc jeszcze przed beatyfikacją Szymona, świadczy to o wielkim kulcie jakim się Szymon ówcześnie cieszył i znamionach jego świętości. Ze swojego wotum mógł się też cieszyć książę Lubomirski, który zmarł w rok później.

Kościół konsekrowano dopiero w roku 1740, a stało się to po pożarze, który zniszczył wówczas kościół parafialny i wystąpiła potrzeba przeniesienia do niego nabożeństw do czasu odnowienia fary.
Niewielką bryłę świątyni otacza rząd lip oraz kamienne ogrodzenie. W obręb kościelnego obejścia wprowadza arkadowa brama, będąca równocześnie dzwonnicą (dzwonnicę i ogrodzenie wykonano w roku 1900). Bramę zbudowano po rozebraniu barokowego portalu wejściowego do kościoła, używając dodatkowo kamiennych bloków powstałych z rozbiórki.
W zwieńczeniu bramy wiszą trzy dzwony, noszą imiona lipnickich świętych: Szymona, Marii Teresy oraz Urszuli.

Architektura i wystrój artystyczny

Kościół św. Szymona jest budowlą barokową, prostokątną, jednonawową z niewielkim transeptem przed prezbiterium oraz wielobocznym zamknięciem od strony ołtarza. Dwupołaciowy dach pokryty jest blachą, a pośrodku jego kalenicy wznosi się wieżyczka sygnaturki. Nad wejściem do kościoła znajduje się płaskorzeźba św. Szymona wykuta w kamieniu, jest to postać klęcząca z krzyżem, wykonana została w 1965 r. wraz z odnową kościoła, płaskorzeźba jest autorstwa Bogdany Drwalowej. W oknie nad płaskorzeźbą umieszczony jest witraż z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej, w samym zaś szycie frontonu widnieje postać św. Szymona wykonana w technice witrażu.
We frontalną ścianę wmurowane są też dwie tablice, to upamiętnienie, to wyraz wdzięczności lipniczan za pomoc w odnowieniu kościoła.

ołtarz głównyZ okresu budowy kościoła nie zachowało się wyposażenie wnętrza. Ołtarz główny, jest bogato zdobiony, wykonał go w roku 1860 w stylu rokokowo - neogotyckim Jan Martyniak. Mieszczący się w nim obraz jest kopią XVII-to wiecznego obrazu wykonanego przez Jana Gottharda z Wilna, a który znajduje się w kościele Bernardynów w Krakowie w kaplicy św. Szymona. Obraz przedstawia św. Szymona w otoczeniu współbraci zakonnych, prezentowana scena odnosi się do zdarzeń zaistniałych w krakowskim klasztorze, a to przekazywanych przez Szymona cnót zakonnego posłuszeństwa nowicjuszom. Zgromadzonym wokół współbraciom przykazał Szymon wejść boso na żarzące się węgle, odważył się to uczynić tylko jeden z nich, wykonał tę próbę bez bólu i uszczerbku dla swojego zdrowia. Św. Szymon przygarnął nowicjusza mówiąc: "takie cuda sprawia święta cnota posłuszeństwa, ogromnie ważna dla każdego zakonnika." To wydarzenie uwieczniane wielokrotnie w malowidłach, nazwano później "Próbą posłuszeństwa".
W bocznych wnękach korpusu nawy znajdują się jeszcze dwa ołtarze z kamiennymi menzami, z obrazami Serca Jezusa i Serca Marii.

Strop kościoła wymieniony w roku 1965, jest płaski o podziałach kasetonowych, okna niewielkie o półkolistych zamknięciach. W kasetonach stropu widoczne są malowidła ze świętym Szymonem.
Bogdana Drwalowa wykonawczyni polichromii (1965 r.) przedstawiła postać św. Szymona klęczącego na obłoku u stóp Maryi spoczywającej na tronie. Św. Szymon wyciągając ręce zwraca się do Najświętszej Panny Maryi oraz Dzieciątka, oręduje za Lipnicą. Gest Maryi wskazuje, iż prośba Szymona będzie wysłuchana. Maryję otacza wianuszek aniołków uświetniających tron Maryi. Poniżej postaci naszkicowane są kościoły św. Szymona i św. Leonarda oraz dwór Ledóchowskich.
Druga z sufitowych prezentacji wizerunku św. Szymona, przedstawia jego postać biegnącą pośród kwiatów, towarzyszy mu napis Jezus * Jezus * Jezus, częste zawołanie Szymona. Wizerunek ów wykonała artystka inspirowana witrażem Mehoffera z kaplicy św. Szymona w kościele bernardynów w Krakowie.

tabernakulumOdnosząc się do wystroju kościoła trzeba też zwrócić uwagę na obraz olejny z wizerunkiem świętego Szymona wiszący na bocznej ścianie pod chórem, a także na drzwiczki srebrnego tabernakulum w bocznym ołtarzu wykonane w 1932 r., na których widnieje płaskorzeźba Świętego. Trzyma On w swej ręce drzewko dębu w pozycji korzeniami do góry. To scena kolejnego cudu św. Szymona objawionego wobec nowicjuszy. Szymon wyrwał młode drzewko dębu z ziemi, każąc jednemu z zarozumiałych nowicjuszy zasadzić go korzeniami do góry. Gdy ten odmówił, iż drzewko tak posadzone uschnie, zrobił to sam, przykazując jedynie nowicjuszowi dbać o jego podlewanie. Dąb wyrósł po latach na okazałe drzewo.
Drzewko dębu stało się atrybutem św. Szymona, wiele innych wizerunków przedstawia właśnie Świętego z drzewkiem dębu w ułożeniu korzeniami do góry.
W kościele znajdują się też relikwie św. Szymona, w ozdobnym relikwiarzu przechowywane są doczesne szczątki św. Szymona (5-ty kręg).
Przy głównym wejściu do kościoła, na całej jego szerokości zawieszona jest konstrukcja chóru, znajdujące się w nim organy są instrumentem sześciogłosowym, a wykonane zostały w 1850 r.

Ciekawostki

studnia ze źródłem św. SzymonaW roku 2006 kościół został gruntownie odnowiony, powiększono zakrystię, przesunięto też mur ogrodzenia zwiększając przylegające do kościoła obejście. Wskutek tych zmian wewnątrz ogrodzenia znalazła się pochodząca jeszcze z XVI w. studnia zwana źródłem św. Szymona. Ufundowała ją lipnicka mieszczka Stawinoska, której św. Szymon polecił we śnie ją wykopać. Od czasów wyleczenia tą wodą fundatorki, woda z tej studni uznawana jest za pomocną w różnych dolegliwościach. Przy klasztorze bernardynów na krakowskim Stradomiu, macierzystym klasztorze św. Szymona też znajduje się studnia związana tradycją z Szymonem. Według przekazów, jej wykopanie przypisuje się św. Szymonowi z Lipnicy, powstała w czasie wielkiej suszy, jaka panowała wówczas w Krakowie.

Odnowienia kościoła oprócz wspomnianych już tych z lat 1900, 1965, 2006 dokonano też w roku 1876. Za ołtarzem głównym znajduje się drewniana tabliczka z tekstem wartym przytoczenia:
Ś.P. Aleksander Bzowski* dziedzic Zabawy zostawił legat (darowizna) w kwocie 500 złr. Na rzecz kościółka Ś. Szymona w Lipnicy murow: za któryto legat za staraniem p.p. Szymona Piszczkiewicza óczesnego burmistrza i Przełożonego komitetu kościółka św. Szymona - Anto: Bajorskiego krysp. Kutza i Szymona Polka jako członków komitetowych - odmalowano ów kościółek - studnię odmurowano - posadzkę przemiono - dachem pokryto tudzież i obraz odnowiono w r. 1876. malował Ferdi. Tarczałowicz** z Bochni.

Ten niewielki, skromny kościółek z racji swego patrocinium otaczany jest w Lipnicy szczególnym staraniem i adoracją...
*Aleksander Bzowski był synem Kazimierza Bzowskiego właściciela dóbr lipnickich w latach 1837 - 1862.
** W sztuce sakralnej znany jest Michał Tarczałowicz (1871 - 1946), bocheński malarz, wykonawca polichromii w wielu kościołach. Ferdynand (tu: Ferdi.) był zapewne jego ojcem.

Czesław Anioł